Wisła - najdłuższa rzeka Polski, a także najdłuższa rzeka uchodząca do Morza Bałtyckiego, o długości 1047 km. Wpływa do Zatoki Gdańskiej, a jej średnioroczny przepływ w odcinku ujściowym wynosi 1046 m³/s.
Według pomiarów z 2005 roku Wisła, stanowiąca najdłuższą rzekę w Polsce, ma długość 1023,5 km.

Nazwa Wisła ma ponad 2000 lat. Pierwsza wzmianka spisana po łacinie pochodzi z 7–5 r. p.n.e. i znajduje się na wystawionej w Porticus Vipsania mapie Marka Agrypy oraz w Historii naturalnej Pliniusza Starszego, który nazwał rzekę Viscla. Od V wieku Vistla (Divisio orbis terrarum). W okresie tym dorzecze Wisły zasiedlone było od południa przez plemiona celtyckie, a od północy przez plemiona wschodniogermańskie.




Źródła rzeki znajdują się w południowej Polsce, na wysokości 1107 m n.p.m. (Czarna Wisełka) i 1080 m n.p.m. (Biała Wisełka), na zachodnim stoku Baraniej Góry w Beskidzie Śląskim.

W sensie geograficznym Wisła ma dwa potoki źródłowe: Białą Wisełkę i Czarną Wisełkę. Natomiast w sensie hydrologicznym rzeka Wisła zaczyna się w miejscu połączenia potoku Malinka z potokiem Wisełka powstałym z połączenia Białej i Czarnej Wisełki uchodzących do Jeziora Czerniańskiego. Górny odcinek Wisły aż do ujścia Przemszy nie jest żeglowny i nosi nazwę Małej Wisły.

W miejscowości Biała Góra koło Sztumu około 50 km od ujścia, rozdzielając się na dwa ramiona Leniwka (lewe) i Nogat (prawe), tworzy szeroką deltę, zwaną Żuławami. W miejscu noszącym obecnie nazwę Gdańska Głowa od Leniwki oddziela się w kierunku wschodnim kolejne ramię zwane Szkarpawa, w celu ochrony przeciwpowodziowej zamknięte śluzą. Kolejne ramię Martwa Wisła oddziela się w Przegalinie. Uchodzi do Zatoki Gdańskiej.

Do XIV wieku ujście Wisły dzieliło się na Wisłę Elbląską (główne wschodnie ramię) i Wisłę Gdańską (mniejsze zachodnie ramię). Od roku 1371 głównym ramieniem stała się Wisła Gdańska. W czasach nowożytnych główne ramię Wisły nazywano Samicą, a drugie Lachą. Po powodzi w 1840 roku utworzyło się dodatkowe ramię Wisła Śmiała. W latach 1891–1895 wykonano przekop ujściowy koło Świbna.

Dolina Wisły przebiega przez wiele kompleksów leśnych (na przykład Puszczę Sandomierską). Rzeka przepływa przez różne obszary chronione, a inne znajdują się w jej dolinie, na przykład Rezerwat przyrody Zbocza Płutowskie oraz obszar Natura 2000 Wiśliska.

Historycznie Wisła odgrywała znaczącą rolę w transporcie towarów. Służyła przede wszystkim do eksportu zboża z terenów Rzeczypospolitej, przez Gdańsk, do Europy Zachodniej. W drodze powrotnej na jednostki rzeczne zabierano takie towary jak np. przyprawy, tytoń, wino, oliwa, żelazo czy bursztyny. O roli Wisły świadczą m.in. liczne odniesienia w tekstach kultury, czy też utwory jej dedykowane, jak np. barokowy poemat Flis, to jest Spuszczanie statków Wisłą i inszymi rzekami do niej przypadającymi. O znaczeniu Wisły w transporcie towarów przypominają także odkrycia archeologiczne, jak np. wydobycie elementów fontann czy kolumn z rabowanych przez wojska szwedzkie pałaców, które to elementy wywożono z Warszawy w trakcie potopu szwedzkiego korzystając z transportu rzecznego.





Powrót do listy