San - rzeka w południowo-wschodniej Polsce, prawobrzeżny dopływ Wisły. Długość – 457,76 km. Na odcinku 54 km jest rzeką graniczną między Polską a Ukrainą. Powierzchnia zlewni – 16 861 km² (14 390 km² w Polsce, 2471 km² na Ukrainie).

Źródło Sanu znajduje się na terenie Ukrainy, na wysokości około 925 m n.p.m., na południowo-wschodnich stokach Piniaszkowego w Bieszczadach Zachodnich, w pobliżu miejscowości Sianki. Na granicy Polski i Ukrainy, przy monolicie granicznym 224, znajduje się źródło jego pierwszego lewego dopływu. Na tym znaku granicznym strona ukraińska w 1996 roku zawiesiła tablicę błędnie informującą, że jest to wytik riky Sian (źródło rzeki San). Rzeczywiste główne źródło Sanu znajduje się wyżej, około 300 m na południowy zachód od obelisku w centrum śródleśnej polany ok. 30 m od granicy z Polską.
San w górnym biegu płynie na północny zachód, przepływa przez Bieszczady, gdzie tworzy malowniczy przełom pomiędzy Otrytem a Tołstą. Na odcinku bieszczadzkim utworzono dwa sztuczne zbiorniki wodne: Jezioro Solińskie i Jezioro Myczkowskie. Następnie w okolicach Sanoka skręca na północ i przepływa przez Pogórze Środkowobeskidzkie, oddzielając od siebie Pogórze Przemyskie i Pogórze Dynowskie. W okolicach Dynowa skręca na wschód i, meandrując, dociera do Przemyśla. Na odcinku od źródła do Przemyśla San jest rzeką górską. Na wschód od Przemyśla, na terenie tzw. Bramy Przemyskiej, zatacza łuk na północ i ponownie, tym razem już ostatecznie, przyjmuje kierunek północno-zachodni. Na tym odcinku rzeka płynie Doliną Dolnego Sanu, stanowiącą część Kotliny Sandomierskiej. San zbiera liczne niewielkie dopływy z Pogórza Dynowskiego i Płaskowyżu Kolbuszowskiego na zachodzie oraz z Płaskowyżu Tarnogrodzkiego i Równiny Biłgorajskiej na wschodzie. Dolina Sanu jest na tym odcinku szeroka (do 10 km), pełna starorzeczy, wypełniona łąkami i lasami łęgowymi. San uchodzi do Wisły na północny wschód od Sandomierza.
Na odcinku 54 km rzeką prowadzi granica polsko-ukraińska – od miejsca położonego kilkaset metrów od źródeł, do wielkiego zakola wokół Łysani koło Smolnika nad Sanem.

Dolina Sanu na odcinku od Przemyśla do Sandomierza stanowi korytarz komunikacyjny, którym biegną droga krajowa 77 i linia kolejowa Przemyśl – Rozwadów. W dolinie dolnego Sanu leżą miasta: Jarosław, Radymno, Przeworsk, Sieniawa, Leżajsk, Krzeszów (miasto w latach 1641–1869), Ulanów, Rudnik nad Sanem, Nisko i Stalowa Wola. W dolinie górnego Sanu leżą Lesko, Zagórz, Sanok, Dynów i Przemyśl.

Ta część doliny charakteryzuje się dużym udziałem łąk kośnych, lasów łęgowych, olsów bagiennych, a także starorzeczy, szuwarów i turzycowisk. Charakterystyczne gatunki zwierząt kręgowców to różanka, boleń, kumak nizinny, różne gatunki żab zielonych (np. jeziorkowa), derkacz, tracz nurogęś, brodziec piskliwy, gąsiorek, srokosz, czajka, rycyk, wydra, łoś, chomik.





Powrót do listy